Komt fascisme terug in Europa?

In een essay uit 1995 schrijft Umberto Eco (1932-2016): “Als we terugdenken aan de totalitaire regimes die voor de Tweede Wereldoorlog over Europa heersten, dan kunnen we rustig stellen dat het moeilijk voorstelbaar is dat deze onder andere historische omstandigheden in dezelfde vorm zouden terugkeren. Het fascisme van Mussolini stoelde op het idee van een charismatische leider, (…) op de imperialistische drang om nieuwe gebieden te veroveren, op een verbeten nationalisme, op het ideaal van een in het gareel geslagen natie van louter zwarthemden, op het verwerpen van de parlementaire democratie, op antisemitisme (…). En ook al maak ik me zorgen om de verschillende pronazistische bewegingen die in Europa, met inbegrip van Rusland, actief zijn, toch denk ik (…) dat het nazisme niet in zijn oorspronkelijke  vorm zal terugkeren en als beweging een geheel land zal meeslepen.”
Zijn essay eindigt met: “Maar helaas is het leven niet zo eenvoudig. Het oerfascisme kan terugkeren in de meest onschuldige gedaanten. Het is onze plicht het te ontmaskeren en gespitst te zijn op al zijn nieuwe verschijningsvormen – elke dag weer, overal ter wereld.”
Wijze woorden aan het eind van het jaar.